გრამატიკა
წარმოქმნილი სახელების
ერთი ჯგუფი გამოხატავს ვინმეს ან რაიმეს ყოლა-ქონებას. ამ შინაარსის გამოსახატავად
გამოიყენება სუფიქსები: -იან, -ოსან, -ოვან, -იერ, -ედ, -ა.
ძირითადი სუფიქსებია
-იან, -ოსან, -ოვან, -ა.
-იან სუფიქსი მქონებლობის
მაწარმოებელთაგან ყველაზე გავრცელებულია. იგი დაერთვის: არსებითებს (ქუდ-იანი, ცოლ-იან-ი,
სადარბაზო-იან-ი...), ზედსართავებს (ყვითლ-იან-ი, წითლიან-ი...), ნაცვალსახელებს (ჩემ-იან-ი,
თქვენ-იან-ი...), რიცხვით სახელებს (ორ-იან-ი, ათას-იან-ი, ათასხუთას-იან-ი...), უცხო
ენიდან ნასესხებ სიტყვებს: პარიკ-იან-ი, სვასტიკ-იან-ი, ტუბერკულოზ-იან-ი...
-იან მაწარმოებელი
გვხვდება გვარის დაბოლოებად დასავლეთ საქართველოში: ვიბლ-იან-ი, საღლ-იან-ი, ლიპარტელ-იან-ი.
-იან გამოხატავს თვისების მქონებლობასაც: ჭკვ-იან-ი,
მადლ-იან-ი, სევდ-იან-ი...; აგრეთვე ვინმესადმი მიკუთვნებას: ჩვენ-იან-ი, თავის-იან-ი...;
შემცველობას: შვიდიან-ი, ლიტრ-იან-ი, კილო-იან-ი...
-ოსან სუფიქსი აღნიშნავს
რაიმეს მქონეს ან მატარებელს: ცხენოსან-ი, მანდილ-ოსან-ი, წვერ-ოსან-ი, შავ-ოსან-ი,
გვირგვინ-ოსან-ი...
-ოსან აწარმოებს პროფესიის,
ხელობის, რაიმე მიმართულების მიმდევრობის აღმნიშვნელ სახელებს: ზღვა-ოსან-ი, ნა-ოსან-ი,
კალმოსან-ი, ნიჩბ-ოსან-ი, ძალ-ოსან-ი...
-იან და -ოსან მაწარმოებლების
დართვისას -ა და -ე ფუძიანები ფუძის ბოლო ხმოვანს იკვეცენ (კაბა - კაბ-იან-ი), ფუძეკუმშვადი
სახელები ფუძის ხმოვანს კარგავენ (კალამ-ი - კალმ-იან-ი...)
-ოვან სუფიქსი დაერთვის
არსებით სახელს და აღნიშნავს: რაიმე საგნის, ნიშან-თვისების მქონებლობას (კლდ-ოვან-ი,
სახელ-ოვან-ი, გულ-ოვან-ი, ფერ-ოვან-ი...); რაიმე საგანთან მსგავსებას (ხავერდ-ოვან-ი,
კლდ-ოვან-ი, ყინულ-ოვან-ი, ცეცხლ-ოვან-ი, ჰაერ-ოვან-ი...).
-ა სუფიქსი ქონების
გამომხატველია გარკვეული ტიპის სახელებში, როგორიცაა: წითელპერანგ-ა, სქელკისერ-ა,
ცალთვალ-ა, სამფეხ-ა... ასეთი სახელები კომპოზიტად ქცეული მსაზღვრელ-საზღვრულია, რომელსაც
-ა სუფიქსი მქონებლობის სახელად აქცევს.
თვისების, მქონებლობის გამოსახატავად გვხვდება -ა სუფიქსი მასდარისა და მიმღეობის ფუძეებთან: ბარბაც-ა, ზოზინ-ა, დუდღუნ-ა, ლაქლაქ-ა, ჩახჩახ-ა... მახრჩობელა, მცივან-ა, მტირალ-ა... სანთებელ-ა, საფრთხობელ-ა, მაღვიძარ-ა...
შეასრულეთ წერითი სავარჯიშო P109/1
ნიმუში: წამალი - წამლიანი,
კაბა - კაბიანი, კიბე - კიბიანი
შეასრულეთ წერითი სავარჯიშო P109/2
დაწერეთ სამ-სამი წინადადება
-იან, -ოსან, -ოვან, -ა სუფიქსების გამოყენებით.