გრამატიკა
რიცხვის გრამატიკული კატეგორია დამახასიათებელია არსებითი
სახელისათვის (და მისი შესაბამისი ნაცვალსახელისათვის);
რიცხვის კატეგორია არსებით სახელში წარმოდგენილია
ერთისა და მრავლის დაპირისპირების სახით. მრავალი ამ შემთხვევაში გულისხმობს ერთზე
მეტს, ორსაც, სამსაც და მეტსაც; მრავლობითი რიცხვი ითავსებს ზოგად სიმრავლესაც (ბევრი)
და კონკრეტულსაც (ცხრა).
რიცხვი ანუ სიმრავლე ენაში შეიძლება აღინიშნოს ორნაირად:
1. ლექსიკურად (მრავალი გულშემატკივარი, არაერთი არსება...);
2. გრამატიკულად (ცხენ-ებ-ი, ქათმ-ებ-ი...);
რიცხვის გამოსახატავად გამოიყენება ერთი მხრივ, -ებ
მაწარმოებელი, ხოლო მეორე მხრივ -ნ/-თა; მათგან ძირითადი და გაბატონებულია -ებ-იანი
მრავლობითი; ნართანიან მრავლობითს ძირითადად არქაული სტილისტიკური დატვირთვა აქვს.
-ებ ნიშანი ადგილს იკავებს ფუძესა და ბრუნვის ნიშნებს
შორის.
ნართანიანი მრავლობითი, განსხვავდება -ებ-იანი მრავლობითისაგან.
ის შერეული (ნარიანი და თანიანი) ტიპის წარმოებაა, რამდენადაც სიმრავლის გამომხატველი
ორი ურთიერთმონაცვლე სუფიქსია გამოყენებული: -ნ და -თ. -ნ სუფიქსი მხოლოდ სახელობითსა
და წოდებითში გამოიყენება: სახ. კაც-ნ-ი, წოდ. კაც-ნ-ო.
-ნ-სთან მონაცვლე -თ საერთოა ყველა დანარჩენი ბრუნვისათვის
(მოთხრობითის, მიცემითისა და ნათესაობითისათვის: კაც-თ-ა); ეს -თ ითავსებს როგორც რიცხვის,
ისე ბრუნვის გამოხატვის ფუნქციას. კაც-თ(ა) ერთდროულად არის მრავლობითიც და ერთ-ერთი
ბრუნვის ფუნქციის გამომხატველიც: მოთხრობითის, მიცემითის ან ნათესაობითისა.
ყველა კუმშვადი სახელი -ებ-იანი მრავლობითის ყველა
ფორმაში შეკუმშულ ფუძეს წარმოადგენს;
ა ხმოვანზე დაბოლოებული ყველა სიტყვა ებ-იანი მრავლობითის
ყველა ფორმაში ფუძეკვეცადია: დედა - დედები...
ე-ზე დაბოლოებულ სიტყვებს ებ ნიშნის დართვისას ორი
ე ექნება: ხე - ხე-ებ-ი...
ნ თანხმოვანზე დაბოლოებულ სიტყვებს ნარიანი მრავლობითის
სახელობითსა და წოდებიშთი ორი ნ ექნება: შევარდენ-ნ-ი, შევარდენ-ნ-ო;
თ თანხმოვანზე დაბოლოებულ სიტყვებს თანიანი მრავლობითის მოთხრობითში, მიცემითსა და ნათესაობითში ორი თ ექნება: თით-თ-ა.
შეასრულეთ წერითი სავარჯიშო P129/1
შეასრულეთ წერითი სავარჯიშო P129/2