გრამატიკა
მოთხრობითბრუნვიან
კონსტრუქციას იყენებს მოქმედებითი
გვარის, ანუ გარდამავალი ზმნა;
ასევე
საშუალი გვარის, ანუ გარდაუვალი ზმნების ერთი ჯგუფიც;
ვნებითებთან
და საშუალი გვარის ზმნების მეორე ჯგუფთან მოთხრობითი ბრუნვა არ გამოიყენება;
მოთხრობითი
ბრუნვა გამოიყენება მხოლოდ წყვეტილთან და მეორე კავშირებითთან!
გარდამავალ
ზმნას აწმყოში მესამე სუბიექტური პირის ნიშნად -ს აქვს: აკეთებ-ს, ჭამ-ს, წერ-ს...
გარდაუვალ
ზმნას აწმყოში მესამე სუბიექტური პირის ნიშნად -ა აქვს: დგებ-ა, იზრდებ-ა, კეთდებ-ა...
აწმყოს
ფორმა ამოსავალი ფორმაა ზმნისთვის. მასზე დაკვირვება საშუალებას იძლევა განისაზღვროს
წყვეტილსა და მეორე კავშირებითში სუბიექტის ბრუნვა.
ძირითადი
წესი ასეთია:
თუ
აწმყოში -ს გვაქვს, მაშინ ზმნა გარდამავალია და წყვეტილსა და მეორე კავშირებითში გვექნება
მოთხრობითი ბრუნვა; აწმყოა: აკეთებს ის (მას), წერ-ს ის (მას), ხატავ-ს ის (მას)...
წყვეტილი: გააკეთა მან (ის), დაწერა მან (ის), დახატა მან (ის)... გააკეთოს მან (ის),
დაწერო-ს მან (ის), დახატო-ს მან (ის)...
-ს
დაბოლოება აქვს საშუალი გვარის ზმნათა ნაწილსაც: გორავს ის - იგორავა მან, იგორავოს
მან, ცურავს ის - იცურავა მან, იცურავოს მან, სადილობს ის - ისადილა მან, ისადილოს
მან...
თუ
აწმყოში -ა გვაქვს, მაშინ წყვეტილ-მეორე კავშირებითში სუბიექტი სახელობითში იქნება:
ამ შემთხვევაში სუბიექტური პირი ბრუნვაუცვლელია: იყიდება ის - გაიყიდა ის, გაიყიდოს
ის, კეთდება ის - გაკეთდა ის, გაკეთდეს ის, დგება ის - ადგა ის, ადგეს ის...
გარდამავალ ზმნას სრული
ასპექტის წარსული დროის ფორმებში მესამე სუბიექტური პირის ნიშნად მრავლობითში -ეს ნიშანი
დაერთვის, გარდაუვალს - ნენ.
აქედან გამომდინარე:
თუ
-ეს
დაბოლოება
გვაქვს,
წყვეტილსა
და
მეორე
კავშირებითში
სუბიექტი
მოთხრობითში
იქნება.
გარდამავალია: გააკეთ-ეს
მათ (კაცებმა), ააშენ-ეს მათ (მშენებლებმა), წაიკითხ-ეს მათ (ბავშვებმა)......
გარდაუვალია და მოთხრობითი ბრუნვა არ არის საჭირო: წავიდ-ნენ ისინი, დაიმალ-ნენ ისინი, გაიქც-ნენ ისინი... იყვნენ ისინი (შეადარე აწმყო: „არის“)...
- დაწერეთ
შვიდი წინადადება, სადაც სუბიექტი-ქვემდებარე იქნება მოთხრობით ბრუნვაში.
შეასრულეთ წერითი სავარჯიშო P131/1